Przepisy podatkowe w Polsce dotyczą również Polaków mieszkających w Stanach, którzy pobierają polskie emerytury, mają tam nieruchomości, otrzymują (albo przekazują) darowizny czy spadki. Warto wiedzieć, że w ostatnim roku polskie przepisy podatkowe znacznie się zmieniły, a więcej zmian następuje w roku 2023.
Kilka etapów reformy
Reforma podatkowa, nazwana Polski Ładem (a przez przeciwników – Polskim Nieładem), wprowadziła galimatias w przepisach podatkowych. Wymagane były poprawki, przez co reforma stała się kilkuetapowa:
- od 1 stycznia 2022: obniżono stawkę PIT z 19% do 17%, wprowadzono wyższą kwotę wolną (30,000 zł), wyższy próg podatkowy (120 tys. zł), ale składka zdrowotna przestała być podatkowym odpisem;
- od lipca 2022 roku: stawka podatku wynosi 12 proc. i mimo zmiany dokonanej w trakcie roku obejmie również dochody osiągnięte od 1 stycznia. Zlikwidowana została tzw. ulga dla klasy średniej oraz uchylony przepis utrzymujący miesięczne zaliczki na podatek PIT na poziomie z 2021 roku (tzw. „rolowanie” zaliczek);
- od stycznia 2023 roku: została wprowadzona możliwość odliczania kwoty wolnej u maksymalnie 3 płatników oraz możliwość stosowania kwoty wolnej od podatku przez wszystkich płatników (np. w umowach zlecenia).
Wiele zmian dotyczyło przedsiębiorców, inwestorów, samorządy itp. Tu skupimy się tylko na podstawowych regułach dotyczących osoby indywidualne.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne inaczej
Przed 2022 rokiem składka na Narodowy Fundusz Zdrowia, odprowadzana emerytom, osobom zatrudnionym na umowę o pracę lub pracującym w ramach umowy zlecenia, wynosiła 9 proc., ale z tego 7.75 proc. było zaliczane na poczet podatków dochodowych. Dzięki temu ubezpieczenie zdrowotne kosztowało podatników tylko 1.25 proc. ich emerytury czy wynagrodzenia.
Od 1 stycznia 2022 r., gdy w życie weszły przepisy podatkowego Polskiego Ładu, zmieniły się także zasady płacenia i rozliczania składki zdrowotnej. Zniknęła możliwość odliczenia w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT) 7.75 proc. z 9 proc. zapłaconej w danym roku kalendarzowym składki zdrowotnej. Teraz wszyscy płacą 9 proc. i nic już nie odliczą.
Kwota wolna
W minionym roku emeryci i pracownicy zobaczyli zmiany w wysokości odprowadzanych zaliczek podatkowych od ich polskich rent, emerytur i wynagrodzeń. Wynikają one z faktu, że kwota wolna od podatku w Polsce została w roku 2022 podniesiona do 30,000 zł (2,500 zł miesięcznie).
Wniosek z tego, że jeżeli masz polską emeryturę ZUS czy KRUS w wysokości poniżej 2,500 zł miesięcznie, to płatnik nie odprowadza zaliczek podatkowych, a tylko 9-procentową składkę na NFZ.
„Niskie podatki”
„Niskie podatki” – tak polski rząd nazwał zmiany w systemie podatkowym od 1 lipca 2022 r. Zakładają one m.in. obniżenie stawki PIT z 17 do 12 proc., uwzględnienie składki zdrowotnej w rozliczeniu niektórych przedsiębiorców czy likwidację ulgi dla klasy średniej. Bez zmian pozostały rozwiązania takie jak wyższa kwota wolna 30 tys. zł i wyższy próg podatkowy (120 tys. zł), które obowiązywały już od 1 stycznia 2022 r.
Oto jak wygląda obecnie polska skala podatkowa:
- do 30,000 zł – 9 proc. (składka zdrowotna),
- 30,000 – 120,000 zł – 21 proc. (podatek 12 proc. i składka zdrowotna 9 proc.),
- 120,000 zł – 1,000,000 – 41 proc. (podatek 32 proc. i składka zdrowotna 9 proc.),
- powyżej 1,000,000 zł – 45 proc. (podatek 32 proc., składka zdrowotna 9 proc. i „danina solidarnościowa” 4 proc.).
Od 1 lipca również osoby samotnie wychowujące dzieci mogą rozliczać się na zasadach z 2021 r. z uwzględnieniem obecnie obowiązującej skali podatkowej.
Kwota wolna od kilku płatników
Od 1 stycznia 2023 r. wprowadzona została możliwość stosowania kwoty wolnej w zaliczkach nawet u trzech płatników i przy umowach zlecenia. Po zmianach wieloetatowcy mogą korzystać z kwoty wolnej w zaliczkach nawet u trzech płatników. Możliwość ta dotyczy również osób na umowach zlecenia. Dzięki temu zleceniobiorcy, którzy złożą PIT-2, nie będą niepotrzebnie nadpłacać podatku w zaliczkach i odzyskiwać go dopiero przy rozliczeniu rocznym, kiedy to zwracane są nadpłaty. Tym samym od 2023 m.in. u zleceniobiorców kwota miesięcznych zaliczek będzie dostosowana do ich rocznego podatku, co skutkować będzie wyższym wynagrodzeniem na rękę już w trakcie roku.
Przykład: Powiedzmy, że mieszkasz w Polsce i na konto w polskim banku wpływa ci mała emerytura ZUS (np. 500 zł) i znacząca emerytura Social Security. Przed 2023 rokiem tylko jeden płatnik (ZUS) mógł stosować kwotę wolną (od 500 zł), a od emerytury Social Security polski bank odprowadzał pełne podatkowe zaliczki. W ten sposób 2,000 zł kwoty wolnej pozostawało niewykorzystane. Nadpłacałeś podatki od świadczeń Social Security i o ich zwrot musiałeś się upominać przez wypełnienie polskiej deklaracji podatkowej. Od 1 stycznia możesz kwotę wolną (2,500 zł miesięcznie) podzielić pomiędzy swoimi dwoma rodzajami przychodu: emeryturą ZUS i Social Security.
Rosną kwoty wolne od podatku od darowizn i spadków
Od 13 października 2022 r., po raz pierwszy od roku 2003, zostały waloryzowane, a więc podniesione, kwoty wolne i skale podatkowe w podatku od spadków i darowizn, choć nieznacznie.
Istotna zmiana szykuje się od 1 lipca 2023 r. Tego dnia kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn sporo wzrosną. Ta nowelizacja zmienia m.in. art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ustalając ten przepis w następującym nowym brzmieniu:
„1. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:
- 1) 36,120 zł od jednej osoby lub 108,360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 2) 27,090 zł od jednej osoby lub 81,270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 3) 18,060 zł od jednej osoby lub 54,180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.”
Jak widać, dotychczasowe kwoty wolne zostaną podniesione ponad trzykrotnie. Więcej przeczytaj tu: www.podatki.gov.pl.
Co dla emeryta
W 2022 roku emeryci zobaczyli zmiany w wysokości odprowadzanych zaliczek podatkowych od ich polskich rent i emerytur. Wynikają one z faktu podniesienia kwoty wolnej do 30,000 zł (2,500 zł miesięcznie), a pierwszy próg podatkowy spadł z 17 (przedtem 19) do 12 proc.
W sumie zmiany są korzystne dla odbiorców małych emerytur ZUS czy KRUS, bo unikają całkowicie podatków dochodowych, a płacą tylko 9 proc. na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli mieszkają w Polsce albo składek zdrowotnych unikają całkowicie, gdy mieszkają poza Polską. Poszkodowane są natomiast osoby, które powróciły na emeryturę do Polski, bo płacą więcej podatków od emerytur Social Security – znacznych w Polsce po przeliczeniu na złotówki.
Elżbieta Baumgartner
Elżbieta Baumgartner jest autorką wielu książek-poradników m.in. pt. . „Jak oszczędzać na podatkach”, „Planowanie spadkowe”, „Jak chować pieniądze przed fiskusem”, „Powrót do Polski” i wielu innych. Książki są uaktualnione na rok 2023.